งานวิจัยล่าสุดที่ตีพิมพ์ใน Cell Reports Sustainability ได้เผยให้เห็นว่า โลกของเราสะสมคาร์บอนที่มาจากเชื้อเพลิงฟอสซิลไว้ในผลิตภัณฑ์ที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น พลาสติก อาคาร และโครงสร้างพื้นฐาน ซึ่งกลายเป็นแหล่งกักเก็บคาร์บอนที่เรียกว่า “เทคโนสเฟียร์” แม้จะช่วยกักเก็บคาร์บอนไว้บางส่วน แต่วิธีการจัดการขยะที่ไม่เหมาะสมอาจนำไปสู่ปัญหาสิ่งแวดล้อมในอนาคตได้
คาร์บอนที่สะสมในเทคโนสเฟียร์
ในปี 2011 นักวิจัยพบว่าประมาณ 9% ของคาร์บอนที่ถูกสกัดจากเชื้อเพลิงฟอสซิลถูกสะสมในผลิตภัณฑ์ที่มีอายุการใช้งานยาวนานในเทคโนสเฟียร์ หากคาร์บอนเหล่านี้ถูกปล่อยออกมาในรูปของ CO2 จะเทียบเท่ากับปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของสหภาพยุโรปในปีเดียวกัน (3.7 พันล้านตัน)
โดยในกลุ่มผลิตภัณฑ์ที่สะสมคาร์บอนมากที่สุด ได้แก่
- การก่อสร้างอาคารและโครงสร้างพื้นฐาน (34%)
- ผลิตภัณฑ์จากพลาสติกและยาง (30%)
- บิทูเมน (24%) เช่น วัสดุที่ใช้ในถนนและหลังคา
- เครื่องจักรและอุปกรณ์ (16%)
ผลกระทบจากผลิตภัณฑ์ฟอสซิลคาร์บอน
จากปี 1995 ถึง 2019 นักวิจัยคาดการณ์ว่าประมาณ 8.4 พันล้านตันของคาร์บอนฟอสซิลถูกสะสมในเทคโนสเฟียร์ ซึ่งคิดเป็น 93% ของการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทั่วโลกในปี 2019 อย่างไรก็ตาม ผลิตภัณฑ์ที่สะสมคาร์บอนส่วนใหญ่ เช่น พลาสติกและอาคาร สุดท้ายจะกลายเป็นขยะและใช้เวลาหลายสิบถึงหลายร้อยปีในการย่อยสลาย
จากการวิเคราะห์ระยะเวลาเฉลี่ยของการใช้งานผลิตภัณฑ์ นักวิจัยประมาณว่า 3.7 พันล้านตันของคาร์บอนฟอสซิลที่สะสมไว้ได้ถูกกำจัดในช่วงเวลาดังกล่าว โดยแบ่งเป็น:
- ฝังกลบ (1.2 พันล้านตัน)
- เผาทำลาย (1.2 พันล้านตัน)
- นำไปรีไซเคิล (1.1 พันล้านตัน)
- ส่วนที่เหลือกลายเป็นขยะที่ทิ้งไว้ในสิ่งแวดล้อม
แนวทางการลดผลกระทบ
นักวิจัยเสนอว่า การเพิ่มอายุการใช้งานของผลิตภัณฑ์และการปรับปรุงระบบรีไซเคิลจะช่วยลดปริมาณคาร์บอนฟอสซิลที่เข้าสู่กระบวนการจัดการขยะได้ นอกจากนี้ การออกนโยบายที่มุ่งเน้นการลดขยะจากสถานที่ฝังกลบยังเป็นอีกวิธีสำคัญในการจัดการกับปัญหานี้
การศึกษาในอนาคต
ในอนาคต ทีมวิจัยมีแผนที่จะศึกษาศักยภาพของ “คาร์บอนชีวภาพ” หรือคาร์บอนที่มาจากวัสดุพืช เพื่อประเมินว่าการใช้วัสดุเหล่านี้ เช่น ไม้ในการก่อสร้าง จะเป็นวิธีที่ยั่งยืนสำหรับการกักเก็บคาร์บอนในระยะยาวได้หรือไม่
ข้อคิดและข้อเสนอแนะ
งานวิจัยนี้ชี้ให้เห็นว่า แม้คาร์บอนที่สะสมในเทคโนสเฟียร์อาจช่วยชะลอการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้บ้าง แต่หากไม่มีการจัดการขยะที่เหมาะสม ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมจะยังคงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง การพัฒนานโยบายและเทคโนโลยีเพื่อจัดการกับผลิตภัณฑ์ฟอสซิลคาร์บอนในปัจจุบันจึงเป็นสิ่งสำคัญในการป้องกันวิกฤตการณ์ด้านสิ่งแวดล้อมในอนาคต
Credit : The technosphere: A hidden long-term carbon sink in everyday items