เครดิต : ThaiPublica
| คอลัมน์ | ในสมัยมนุษย์นิยมที่เริ่มต้นด้วยปฏิวัติวิทยาศาสตร์ของตะวันตกในศตวรรษที่ 14-15 ธรรมชาติถูกลดทอนมิติจิตวิญญาณเหลือเพียงมิติกายภาพ กลายเป็นสรรพสิ่งที่เกิด เติบโต เปลี่ยนแปลงด้วยตัวมันเองโดยมนุษย์ไม่เกี่ยวข้อง แยกขาดออกจากความสัมพันธ์มนุษย์
ธรรมชาติไม่เพียงถูกเข้าใจเป็นสภาวะรวม ๆ ทางกายภาพ แต่ยังเป็นสิ่งที่มนุษย์ใช้ศึกษา ตรวจวัด ควบคุมจัดการ ต่อมาด้วยแนวคิดประโยชน์นิยม ที่มองธรรมชาติมีไว้เพื่อรับใช้ความสุขของมนุษย์ให้มากที่สุด
แนวคิด “ทรัพยากรธรรมชาติ” จึงเกิดขึ้น โดยธรรมชาติได้กลายเป็นปัจจัยการผลิต สินค้า ที่รัฐและกลุ่มทุนที่มีอำนาจครอบครองเพื่อความมั่งคั่ง และเป็นแรงผลักดันให้ประเทศยุโรปใช้ในการล่าอาณานิคม สั่งสมความมั่นคั่ง และผลักภาระความเสียหายที่เกิดขึ้นให้ธรรมชาติและมนุษย์แบกรับ
จนมาสุกงอมในยุคปฏิวัติอุตสาหกรรมในศตวรรษที่ 18 จากการใช้เครื่องจักรและพลังงานฟอสซิลขับเคลื่อน การใช้ธรรมชาติเป็นไปอย่างล้างผลาญอย่างโลกไม่เคยเป็นมาก่อน ความมั่งคั่งของระบบทุนนิยมจึงแลกมาด้วยธรรมชาติที่เสื่อมสูญแหลกสลาย ความหลากหลายทางชีวภาพถูกทำลาย การปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์และก๊าซอื่น ๆ จากอุตสาหกรรมฐานพลังงานฟอสซิลจนกลายเป็นก๊าซเรือนกระจก ที่สูงเกินปกติที่ธรรมชาติจะดูดซับรักษาสมดุลย์ได้
สภาวะ “โลกร้อน” ที่เป็นเหตุภัยพิบัติทางธรรมชาติ ความเสื่อมโทรมของธรรมชาติ ทำลายความมั่นคงอาหาร สร้างปัญหาสุขภาพ และอื่น ๆ จึงรูปธรรมความเจ็บป่วยของโลก ความเจ็บป่วยสภาวะธาตุทั้ง 4 และเป็นความเจ็บป่วยทางจิตวิญญาณของมนุษย์ที่แปลกแยกกับธรรมชาติ
และความรุนแรงจากสภาวะโลกร้อนที่มนุษย์เผชิญก็คือ การตอบโต้กลับของธรรมชาติที่ภาวะเสียสมดุลย์ และหากเป็นไปเช่นนี้จะกระทบต่อความอยู่รอดของมนุษยชาติ พร้อมไปกับการสูญพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตครั้งที่ 6 ที่เป็นครั้งแรกที่เกิดจากน้ำมือมนุษย์ในยุคสมัยทุนนิยมทำลายโลก (Capitalocene)
งานวิจัยและการฟื้นฟูจากทั่วโลกได้ชี้ว่า การฟื้นสมดุลธาตุทั้งสี่สามารถดูดซับคาร์บอนได้อย่างมีนัยสำคัญ และช่วยให้ชุมชนปรับตัวได้ดีขึ้น เช่น การอนุรักษ์อินทรีวัตถุในดิน การจัดการลุ่มน้ำแบบมีส่วนร่วม หรือการสร้างพื้นที่สีเขียวในเมืองใหญ่
การฟื้นคืนสมดุลธาตุทั้งสี่ จึงไม่ใช่แค่การซ่อมแซมระบบนิเวศ แต่คือ การเปลี่ยนผ่านความสัมพันธ์ของมนุษย์กับโลกธรรมชาติ ให้กลับมาเป็นสายใยแห่งความรัก ความเคารพ และความร่วมมือทางวัฒนธรรม จิตวิญญาณ และวิทยาศาสตร์ร่วมสมัย
บทความโดย: กฤษฎา บุญชัย
#เยียวยาโลกรวน#ธาตุทั้งสี่#ดินน้ำลมไฟ#ความสมดุลในธรรมชาติ#ไทยพับลิก้า#Thaipublica
อ่านบทความฉบับเต็ม : https://thaipublica.org/2025/10/kritsada-boonchai-31/