เป็นการเชื่อมโยงระหว่างวัฒนธรรม การเมือง และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ซึ่งมีความซับซ้อนและเกี่ยวข้องกับหลายมิติทางสังคม
1. ความสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรมและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
วัฒนธรรมมีบทบาทสำคัญในการกำหนดวิธีที่สังคมต่าง ๆ รับรู้และตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ แต่ละวัฒนธรรมมีความเชื่อ ค่านิยม และการปฏิบัติที่แตกต่างกัน ซึ่งส่งผลต่อการจัดการกับปัญหาสิ่งแวดล้อม
กรณีตัวอย่าง ชุมชนชาวอินูอิต (Inuit) ในอลาสกา ได้รับผลกระทบอย่างรุนแรงจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เนื่องจากวิถีชีวิตของพวกเขาพึ่งพาสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว เช่น การละลายของน้ำแข็งที่ส่งผลต่อการล่าสัตว์และความมั่นคงทางวัฒนธรรมของชุมชน การศึกษาพบว่าความเชื่อและวิถีชีวิตดั้งเดิมของชุมชนเหล่านี้เชื่อมโยงกับสภาพแวดล้อมอย่างลึกซึ้ง การเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมจึงส่งผลกระทบต่อวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของพวกเขาโดยตรง【Adger et al., 2013)
2. บทบาทของการเมืองในวัฒนธรรมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
การเมืองในที่นี้หมายถึงการต่อรอง การควบคุม และการกระจายอำนาจในการรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ วัฒนธรรมการเมืองมีบทบาทในการกำหนดวิธีการตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในระดับท้องถิ่นและระดับโลก
กรณีตัวอย่าง ในประเทศฟิจิ ซึ่งมีความเสี่ยงสูงต่อการเพิ่มขึ้นของระดับน้ำทะเล รัฐบาลฟิจิใช้วัฒนธรรมพื้นเมืองและศาสนาเป็นเครื่องมือในการสนับสนุนการอพยพของประชาชนจากพื้นที่ที่เสี่ยงต่อการถูกน้ำท่วมไปยังพื้นที่ที่ปลอดภัยมากขึ้น นโยบายเหล่านี้เกิดจากการเจรจาต่อรองระหว่างรัฐบาล ชุมชนพื้นเมือง และผู้นำทางศาสนา เพื่อให้การอพยพเป็นไปอย่างราบรื่นและยอมรับได้ในทางวัฒนธรรม【O’Brien & Wolf, 2010】.
3. ความไม่เท่าเทียมทางวัฒนธรรมในการจัดการกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
วัฒนธรรมที่แตกต่างกันมีการเข้าถึงทรัพยากรและอำนาจในการจัดการกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่ไม่เท่าเทียมกัน ปัญหานี้มักเกิดขึ้นในชุมชนชนพื้นเมืองและชุมชนท้องถิ่นที่มีทรัพยากรจำกัด ซึ่งถูกบีบให้ต้องรับผลกระทบจากนโยบายการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่กำหนดโดยประเทศหรือองค์กรที่มีอำนาจมากกว่า
กรณีตัวอย่าง ในแอฟริกาตะวันออก โดยเฉพาะในเคนยา ชุมชนชาวมาไซ (Maasai) ประสบปัญหาจากการเข้าถึงทรัพยากรน้ำที่ลดลงอันเนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ชุมชนมาไซต้องพึ่งพาน้ำจากแหล่งธรรมชาติในการเลี้ยงปศุสัตว์ แต่เมื่อรัฐบาลเน้นการจัดสรรทรัพยากรน้ำให้กับพื้นที่เมืองและชุมชนเกษตรขนาดใหญ่ ชุมชนมาไซกลับถูกละเลย ส่งผลให้เกิดความไม่เท่าเทียมในการเข้าถึงทรัพยากรที่จำเป็นสำหรับการดำรงชีวิต【Adger et al., 2013】
4. การพัฒนาอย่างยั่งยืนและการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรม
การพัฒนาอย่างยั่งยืนในบริบทของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศจำเป็นต้องพิจารณาถึงการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรม ประเด็นนี้เน้นการสร้างความยั่งยืนผ่านการเปลี่ยนแปลงวิธีคิดและวิธีการปฏิบัติในสังคม
กรณีตัวอย่าง โครงการพลังงานลมในชนบทของสเปน โดยเฉพาะในพื้นที่เช่น La Muela ชุมชนได้รับการสนับสนุนให้เปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตเพื่อสนับสนุนการใช้พลังงานสะอาดจากพลังงานลม โครงการนี้ไม่เพียงแต่ช่วยลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ แต่ยังช่วยสร้างรายได้ให้กับชุมชนท้องถิ่นจากการแบ่งปันผลประโยชน์ที่ได้รับจากการขายพลังงานไฟฟ้า การเปลี่ยนแปลงนี้เกิดขึ้นได้เนื่องจากการส่งเสริมวัฒนธรรมใหม่ที่มุ่งเน้นความยั่งยืน และความเข้าใจถึงความสำคัญของการลดผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม ซึ่งส่งผลให้ชุมชนสามารถปรับตัวและยอมรับแนวทางการพัฒนาที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากขึ้น【Hulme, 2009】
5. การสร้างวาทกรรมและการเคลื่อนไหวทางสังคม
การสร้างวาทกรรมทางวัฒนธรรมและการเคลื่อนไหวทางสังคมเป็นเครื่องมือสำคัญในการต่อสู้กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ กลุ่มเคลื่อนไหวทางสังคมมักใช้วัฒนธรรมเป็นเครื่องมือในการเผยแพร่ข้อมูลและสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับปัญหานี้
กรณีตัวอย่าง การเคลื่อนไหวของ Greta Thunberg และขบวนการ “Fridays for Future” ที่เกิดขึ้นในปี 2018 Greta Thunberg เริ่มต้นการเคลื่อนไหวเพื่อต่อต้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศด้วยการหยุดเรียนทุกวันศุกร์เพื่อประท้วงรัฐบาลสวีเดน การเคลื่อนไหวนี้ได้รับการสนับสนุนจากเยาวชนทั่วโลก และกลายเป็นกระแสวาทกรรมทางสังคมที่ทรงพลังในการผลักดันให้ผู้นำระดับโลกต้องเร่งดำเนินการเพื่อแก้ไขปัญหาสภาพภูมิอากาศ การเคลื่อนไหวของ Thunberg เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของการใช้วัฒนธรรมและสื่อสังคมในการสร้างความตระหนักรู้และเรียกร้องให้มีการดำเนินการที่เป็นธรรมและยั่งยืนมากขึ้นในการจัดการกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ【O’Brien & Wolf, 2010
อ้างอิง
Adger, W. Neil, et al. “Cultural Dimensions of Climate Change Impacts and Adaptation.” Nature Climate Change, vol. 3, no. 2, 2013, pp. 112-117.
Hulme, Mike. Why We Disagree About Climate Change: Understanding Controversy, Inaction and Opportunity. Cambridge University Press, 2009.
O’Brien, Karen, and Johanna Wolf. “A Values-Based Approach to Vulnerability and Adapt