เขียนโดย Maia Davies
วันที่ 23 January 2025
แปลและเรียบเรียงโดย ปิโยรส ปานยงค์
อ้างอิง Elephants are not people, US court rules
ศาลฎีกาแห่งรัฐโคโลราโดปฏิเสธคำร้องขององค์กรพิทักษ์สัตว์ที่ขอให้ปล่อยช้างชราจำนวน 5 เชือกที่เป็นสมบัติของสวนสัตว์โคโลราโดกลับสู่ป่าเพียงเพราะว่าพวกมันมิใช่มนุษย์
ย้อนไปในปี 2023 ที่กลุ่มเรียกร้องสิทธิสัตว์ Nonhuman Rights Project (NRP) อุทธรณ์ต่อศาลว่า มิสซี่ คิมบา ลัคกี้ ลูลู่ และจัมโบ้ถูกหน่วงเหนี่ยวกักขังโดยมิชอบด้วยกฎหมายและยื่นฟ้องศาลให้ปล่อยช้างเหล่านี้สู่เขตรักษาพันธุ์ช้างป่าตามธรรมชาติโดยอ้างหลักกฎหมายฮาบีอัสคอร์ปัส (Habeas Corpus) ที่ให้สิทธิแก่บุคคลยื่นอุธรณ์ต่อศาลหากถูกตัดสินจำคุก พร้อมกับระบุว่าช้างเป็นสัตว์ที่ “มีสิทธิเสรีภาพ เนื่องจากช้างเป็นสัตว์ที่มีความอิสระและมีความซับซ้อนทางสติปัญญาและสังคมอย่างยิ่ง” และสามารถ ‘รู้สึกหงุดหงิด เบื่อหน่าย และเครียดเรื้อรัง” เมื่อถูกกักขังในที่จำกัด
การโต้แย้งตามหลักกฎหมายเป็นไปอย่างเข้มข้นจนแก่นของประเด็นปัญหาข้อสุดท้ายปรากฏเด่นชัดขึ้น กล่าวคือ “ช้างเป็นบุคคลหรือไม่” ซึ่งถ้าหากว่าใช่ก็จะมีสิทธิเสรีภาพเช่นเดียวกับบุคคลตามกฎหมาย
อย่างไรก็ตามศาลสูงได้ตัดสินด้วยคะแนนเสียง 6-0 ว่า แม้ว่าช้างจะแสดงความเฉลียวฉลาดทางปัญญา สังคม และจิตใจเพียงใดก็ตาม ช้างไม่ได้มีสถานะเป็นบุคคลตามกฎหมาย ดังนั้นช้างจึงไม่มีสิทธิยื่นคำร้องตามมุมมองของฮาบีอัสคอร์ปัสที่ใช้กับบุคคลเท่านั้น
กระนั้นทางผู้พิพากษา Maria Berkenkotter ได้เขียนหมายเหตุต่อท้ายคำตัดสินไว้อย่างชัดเจนว่า “คดีนี้ไม่ได้มีการตัดสินที่ขึ้นอยู่กับความเคารพที่เรามีต่อสัตว์ที่สง่างามเหล่านี้โดยทั่วไป หรือช้างทั้งห้าเชือกนี้โดยเฉพาะ” กล่าวคือในความเป็นจริงแล้ว ช้างเหล่านี้ไม่ได้ถูกด้อยค่าลงไปเลยในการตัดสิน
NRP ให้สัมภาษณ์หลังเข้ารับฟังคำตัดสินว่าการตัดสินของศาลโคโลราโดนั้นเป็นการสืบสานความอยุติธรรมและแสดงออกชัดเจนว่าสิ่งมีชีวิตทั้งหลายในโลกใบนี้ไม่มีสิทธิที่จะมีเสรีภาพได้ยกเว้นมนุษย์
“แม้ว่าวันนี้ศาลจะปฏิเสธและมองข้ามสิทธิความเป็นปัจเจกของสายพันธุ์ของลูกความเรา แต่เรามองเห็นถึงระบบกฎหมายที่เคารพจิตสำนึกและสติสัมปชัญญะของแต่ละปัจเจกโดยไม่คำนึงถึงป้ายกำกับทางขีวภาพของพวกเขาในอนาคตอันใกล้” Christopher Berry กรรมการบริหารของโครงการสิทธิมนุษยชนกล่าว (จบ)
ข้อคิดเห็นของผู้แปล
ในกรณี้จะเห็นได้ว่าผู้พิพากษาศาลฎีกาแห่งรัฐโคโลราโดได้แสดงนัยว่ามีความรู้สึกส่วนตัวร่วมกับองค์กรพิทักษ์สัตว์อย่างชัดเจนแต่ไม่สามารถตัดสินคดีความตามความรู้สึกนึกคิดของท่านได้หากขาดตัวบทกฎหมายมารองรับ
ในขณะที่ปัจจุบันกระแสความรู้แบบ Posthuman Anthropology กำลังได้รับความสนใจอย่างกว้างขวางเพราะเชื่อกันว่าเป็นแนวทางที่เหมาะสมที่สุดในการแก้ไขปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เนื่องจากเป็นแนวคิดที่เคารพสิทธิในการดำรงอยู่ของต้นไม้ สัตว์ป่า ภูเขา ลำธาร แม่น้ำ ทะเล มหาสมุทร ทะเลทราย ที่มีความสมบูรณ์ในตัวของมันเอง มิใช่เป็นเพียง “แหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่รอให้มนุษย์มาขุดเจาะทำลายและนำไปขายเพียงเพื่อความร่ำรวยของคนเพียงไม่กี่คน” เพราะถ้าหากเราไม่มี Empathy ให้แก่ต้นไม้ สัตว์ป่า ภูเขา ลำธาร แม่น้ำ ทะเล มหาสมุทร ทะเลทราย เราก็ไม่มีทางที่จะเข้าใจสรรพสิ่งเหล่านี้อย่างถ่องแท้ และเมื่อขาดความเข้าใจก็คงเป็นการยากที่จะออกแบบแนวทางแก้ไขปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศได้อย่างถูกต้องเหมาะสม อย่างไรก็ตาม กฎหมายส่วนใหญ่ที่มีการบังคับใช้อยู่ในปัจจุบันนั้นยังคงใช้หลัก Colonialism ในการร่างและบังคับใช้ ซึ่งต้องใช้เวลานานในการยกเครื่องกฎหมายเหล่านี้ทั้งหมด ผู้แปลจึงเห็นว่าเราต้องทบทวนตัวบทกฎหมายเหล่านี้โดยเร็วที่สุดและนำเอาหลักคิด Posthuman Anthropology มาใช้แทนเพื่อให้มีกฎหมายที่สามารถนำไปบังคับใช้กับสรรพสิ่งในธรรมชาติได้เทียบเท่ากับมนุษย์