ในสหราชอาณาจักร การผลักดันอาหารจากพืชได้ก้าวข้ามจากการเป็นเพียง “กระแสสังคม” ไปสู่สมรภูมิทางนโยบายที่จริงจัง
โดยมีองค์กรไม่แสวงหากำไรสำคัญอย่าง Plant-based Food Alliance UK, ProVeg UK, The Vegan Society และ The Food Foundation ทำหน้าที่เป็นแรงขับเคลื่อนหลัก แต่ละองค์กรมีจุดแข็งเฉพาะตัว ไม่ว่าจะเป็นการสร้างพันธมิตรกับภาคธุรกิจ การทำงานด้านการศึกษาและสื่อสารสาธารณะ การกดดันเชิงนโยบาย และการสร้างการเปลี่ยนแปลงในระดับชุมชน กลยุทธ์เหล่านี้ทำให้อาหารจากพืชถูกผลักดันขึ้นมาอยู่ในวาระสังคมและการเมือง
รัฐบาลเองเคยแสดงท่าทีสนับสนุนผ่านการประกาศกลยุทธ์อาหารใหม่ที่มีเป้าหมาย 4 ด้าน ได้แก่ การสร้างความมั่นคงทางอาหาร การลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม การขับเคลื่อนเศรษฐกิจ และการทำให้อาหารสุขภาพเข้าถึงได้สำหรับทุกคน ซึ่งถือว่าน่าจับตามองเพราะประเทศกำลังเผชิญวิกฤติด้านโภชนาการ โรคเรื้อรัง และต้นทุนทางสุขภาพมหาศาลจากอาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพ
อย่างไรก็ตาม ความหวังกลับลดน้อยลงเมื่อแผนงานที่ออกมาถูกวิจารณ์ว่าอ่อนแรง ไม่ชัดเจน และแทบไม่เปิดโอกาสให้สาธารณชนเข้ามามีส่วนร่วม ปัญหายิ่งชัดเจนเมื่อคณะกรรมการที่ปรึกษาด้านกลยุทธ์อาหารกลับมีตัวแทนอุตสาหกรรมอาหารและปศุสัตว์ครองพื้นที่สำคัญ ขณะที่เสียงจากภาคสิ่งแวดล้อมและผู้เชี่ยวชาญอิสระถูกลดบทบาทลงอย่างมาก
สถานการณ์เช่นนี้ผลักดันให้ภาคประชาสังคมต้องเร่งสร้างแรงกดดันมากขึ้น The Vegan Society เดินหน้าร่วมกับสมาชิกรัฐสภาที่เห็นด้วย เปิดการรณรงค์ให้ประชาชนลงชื่อคำร้องจนถึงระดับ 10,000 รายชื่อ เพื่อกดดันให้รัฐบาลแสดงท่าทีจริงจังต่อการเปลี่ยนผ่านสู่ระบบอาหารจากพืช อีกโครงการที่น่าสนใจคือ Plant-Based Councils ซึ่งเน้นให้สภาท้องถิ่นใช้อาหารจากพืช 100% ในการจัดเลี้ยงและประชุม รวมถึงสนับสนุนผลผลิตพืชสวนท้องถิ่น
กลยุทธ์นี้ประสบผลสำเร็จในระดับหนึ่ง โดยปัจจุบันมีสภาท้องถิ่น 13 แห่งที่ผ่านมติสนับสนุน และ 8 แห่งเริ่มลงมือปฏิบัติจริงในปี 2024 การเคลื่อนไหวนี้สะท้อนพลังของประชาธิปไตยท้องถิ่นที่ประชาชนเข้าถึงง่าย และสามารถเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการบริโภคเชิงโครงสร้างได้อย่างมีนัยสำคัญ
ขณะเดียวกัน สหราชอาณาจักรยังพยายามสร้างบทบาทผู้นำในด้านนวัตกรรมโปรตีนทางเลือก รัฐบาลทุ่มงบกว่า 12 ล้านปอนด์ในช่วง 7 ปีเพื่อส่งเสริมการวิจัยและพัฒนานวัตกรรมอาหาร พร้อมกับการประกวดทุนวิจัยกว่า 6.5 ล้านปอนด์จาก Innovate UK และมีแผนลงทุนระยะยาวถึง 2 พันล้านปอนด์ในสาขาชีววิทยาวิศวกรรม สิ่งเหล่านี้สะท้อนความพยายามที่จะสร้างระบบอาหารที่ resilient และตอบสนองต่อความท้าทายด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อมไปพร้อมกัน
ภาพรวมทั้งหมดทำให้เห็นว่าสหราชอาณาจักรกำลังยืนอยู่บนจุดหัวเลี้ยวหัวต่อ ฝ่ายหนึ่งคือแรงผลักดันอันเข้มแข็งจากภาคประชาสังคมและนวัตกรรมโปรตีนใหม่ แต่อีกฝ่ายคือข้อจำกัดเชิงโครงสร้างและอิทธิพลจากอุตสาหกรรมอาหารดั้งเดิม
คำถามสำคัญคือรัฐบาลจะเลือกเดินไปในทิศทางใด จะยอมเปิดพื้นที่ให้กับการเปลี่ยนผ่านสู่ระบบอาหารจากพืชอย่างแท้จริงหรือยังคงถูกกำหนดด้วยผลประโยชน์เดิม เพราะประเด็นนี้ไม่ใช่แค่เรื่อง “อาหาร” แต่หมายถึงการกำหนดอนาคตของสุขภาพ สิ่งแวดล้อม ความมั่นคง และความยั่งยืนของสังคมอังกฤษในศตวรรษที่ 21
แหล่งอ้างอิง
The Vegan Society. (19 May, 2025). The food strategy: will the government back plant-based at last?.
https://www.vegansociety.com/…/food-strategy-will…
Plant-Based Councils. (2024).
What is Plant-Based Councils?. https://www.plantbasedcouncils.org/about