เมื่อโลกไม่เคยเงียบ เพียงแต่เราเคยพูดมากเกินไป Feral Theologies, Multispecies Kinship และการคืนสิทธิ์ให้ชีวิตมากกว่ามนุษย์ เราเคยชินกับการเล่าเรื่องโลกในฐานะ ผู้กำกับผู้ตั้งชื่อ ผู้แบ่งหมวดหมู่ ผู้วัดค่า ผู้กำหนดทิศทางราวกับเราคือผู้ที่ “เข้าใจโลกที่สุด”
แต่ความเข้าใจเช่นนั้นอาจเป็นเพียงภาพลวงตาที่เราสร้างเพื่อยืนยันความสำคัญของตน หากเราฟังให้ลึกลงไป โลกไม่เคยต้องการมนุษย์ในฐานะผู้ควบคุมเลยโลกอาจต้องการเรามากที่สุดในฐานะ ญาติผู้รับฟัง Matthew Chrulew (2020) เรียกสภาวะนี้ว่า Feral ไม่ใช่ “ป่าเถื่อน” ในความหมายแบบอาณานิคม แต่คือ ชีวิตที่หลุดพ้นจากการจัดระเบียบควบคุมของมนุษย์ ชีวิตที่มีเจตจำนงของตนเอง ชีวิตที่สามารถฟื้นตัวเมื่อมนุษย์หยุดเข้าไป จัดระเบียบให้มันกลับมาเป็นระเบียบตามที่มนุษย์ต้องการโลกหายใจทันทีที่มนุษย์ถอยหนึ่งก้าว
เชอร์โนบิลฟื้นตัวจากการถูกทอดทิ้ง ไม่ใช่จากการฟื้นฟู Yellowstone หายใจได้เพราะหมาป่ากลับมา ไม่ใช่เพราะมนุษย์วางแผนฟื้นฟูอย่างชาญฉลาดโลกในช่วง Lockdown เผยให้เห็นว่าเสียงธรรมชาติไม่เคยหายไป เพียงแต่ถูกเสียงมนุษย์กลบอยู่ตลอด ในทุกกรณี การหยุดควบคุม คือการเยียวยาที่แท้จริงโลกไม่ได้ต้องการ “การช่วยเหลือ” โลกต้องการเพียง พื้นที่ว่างจากมนุษย์ นี่คือ Feral Ecology นิเวศที่ไม่ต้องให้มนุษย์เป็นศูนย์กลางของความหมายอีกต่อไป
Multispecies Kinship เราไม่ใช่ผู้ปกครองของโลก แต่เป็นญาติร่วมหายใจกับโลก Donna Haraway (2016) ชี้ว่าสิ่งมีชีวิตทั้งหมดต่างอยู่ในความสัมพันธ์ของการดูแลร่วมกัน เราไม่ได้อยู่กับโลกแต่เรา อยู่ในโลกในฐานะระบบเครือญาติที่สัมพันธ์กันในโลกนี้ ต้นไม้ไม่ใช่ทรัพยากร แม่น้ำไม่ใช่ท่อส่งประโยชน์ สัตว์ไม่ใช่ตัวเลขในสมการความหลากหลายทางชีวภาพ แต่คือ ญาติ ซึ่งเรามีหน้าที่ ฟัง ก่อน พูด เรียนรู้ก่อนที่จะพยายามเข้าจัดการแล้วสิ่งนี้หมายความอย่างไรต่อ “การอนุรักษ์”
การอนุรักษ์แบบเก่ามนุษย์เป็นผู้กำหนดว่าอะไรคือ “ธรรมชาติที่ดี” จัดระเบียบชีวิตอื่นให้เข้ากับนิยามที่มนุษย์ตั้งขึ้นการอนุรักษ์แบบ Feral มนุษย์ลดอำนาจลง คืนสิทธิ์ให้ระบบนิเวศกำหนดทิศทางของตนเอง ด้วยการเรียนรู้การฟัง การเว้นที่ว่าง และการอยู่ร่วมอย่างไม่รบกวนนี่ไม่ใช่ความอ่อนโยนโรแมนติก แต่คือ การวางมนุษย์กลับในโครงสร้างความจริงของจักรวาลในฐานะสิ่งมีชีวิตหนึ่งท่ามกลางอีกนับไม่ถ้วนบางทีหน้าที่ใหม่ของมนุษย์อาจเป็นเพียงเท่านี้ ไม่ใช่การออกแบบโลก ไม่ใช่การชี้นำโลกไม่ใช่การปกครองโลก แต่คือการอยู่ร่วมโดยไม่ปิดเสียงของโลกเพราะโลกไม่เคยเงียบเราเพียงเคยเป็นผู้ที่ พูดมากเกินไป และหากเราฟังจริง ๆ บางทีโลกอาจกำลังกล่าวกับเราว่า “ฉันไม่เคยต้องการให้เธอปกครองฉันฉันต้องการเพียงให้เธออยู่ร่วมกับฉันเท่านั้น”
อ้างอิง
Chrulew, M. (2020). Feral Theologies and Ecologies: Decolonizing Nature.
Tsing, A. (2015). The Mushroom at the End of the World. Princeton University Press.
Haraway, D. (2016). Staying with the Trouble. Duke University Press.
Ripple, W. & Beschta, R. (2012). Trophic cascades in Yellowstone.
Chernobyl Exclusion Zone ecological survey reports, 2006–2020.