เขียนโดย BART CREZEE และ TIES GIJZEL
วันที่ 27 มกราคม 2023
แปลและเรียบเรียงโดย ปิโยรส ปานยงค์
ภาพประกอบโดย Follow the Money
อ้างอิง https://www.ftm.eu/…/south-pole-kariba-carbon-emission…
(ต่อจากวันอังคาร)
ต้นไม้แห่งเงินตราในอาฟริกา
ปัญหาของ South Pole เริ่มขึ้นที่เขตอนุรักษ์ในซิมบับเว ซึ่งมีขนาดใหญ่ถึงสามเท่าของประเทศลักเซมเบิร์ก พื้นที่ Kariba ที่ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยของช้างป่า สิงโต และฮิปโปโปนี้ ได้รับการจัดประเภทให้เป็นป่าแห้งแล้งที่จะกลายสภาพเป็นทุ่งหญ้าสะวันน่าในอนาคต เนื่องจากชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในพื้นที่นี้มีฐานะยากจนและมักตัดโค่นต้นไม้ลงเพื่อทำฟืนและพื้นที่เกษตร กิจกกรมทั้งสองปล่อยก๊าซเรือนกระจก และทำให้เกิดภาวะโลกร้อน
สภาวการณ์เช่นนี้เองที่ทำให้พื้นที่ Kariba เหมาะแก่การทำโครงการชดเชยคาร์บอน ตามที่นาย Steve Wentzel นักธุรกิจชาวซิมบับเวค้นพบเมื่อสิบปีที่แล้ว ก่อนหน้านี้ เขาทำธุรกิจท่องเที่ยวซาฟารีและประกันสุขภาพ ต่อมาจึงมีโอกาสจับธุรกิจคาร์บอนเครดิตโดยบังเอิญ
‘เมื่อสิบปีที่แล้ว ผมไม่สนใจเกี่ยวกับต้นไม้และชาวบ้านในพื้นที่นี้เลย แต่ตอนนี้ผมสนใจแล้ว’ เขาเล่าให้เราฟังทางโทรศัพท์ ‘ผมมีลูกหนี้อยู่ที่นั่น เมื่อพวกเขาไม่สามารถจ่ายหนี้ได้ก็นำที่ดินมาจ่ายแทน ซึ่งส่วนมากเป็นพื้นที่ล่าสัตว์ ซึ่งมีสัตว์เหลือไม่มากแล้ว แต่ยังมีต้นไม้อยู่เป็นจำนวนมาก และผมก็สามารถทำเงินได้จากการดูแลต้นไม้เหล่านี้ ซึ่งเป็นธุรกิจที่ดีมาก มีคนบอกผมว่าผมจะทำเงินได้ 10 ดอลล่าร์ต่อตันเครดิต’
ดังนั้น Wentzel จึงตั้งบริษัทขึ้นในปี 2010 มีชื่อว่า Carbon Green Investments (CGI) เบื้องต้นเขาลงทุนใน CGI เป็นเงินทั้งสิ้น 7 แสน 5 หมื่นดอลล่าร์เพื่อการอนุรักษ์ป่าขนาด 79 ตารางกิโลเมตร ซึ่งรวมถึงพื้นที่ล่าสัตว์และชุมชนอีกสี่ชุมชน โดย Wentzel หวังว่าจะปรับแผนการลงทุนของตนเสียใหม่โดยเพิ่มเงินลงทุนในคาร์บอนเครดิต โครงการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อชักชวนให้ชาวบ้านตัดไม้น้อยลง และทำการเกษตรยั่งยืนเพื่อลดก๊าซเรือนกระจก ดังนั้น CGI จึงเริ่มทำการแจกจ่ายเมล็ดพันธุ์ เพาะปลูกพืช ทำฟาร์มผึ้ง และทำการท่องเที่ยวเชิงเกษตร เพื่อหารายได้ให้แก่ชาวบ้านแทนการตัดไม้
เดิมทีนั้น Wentzel ใช้ทุนส่วนตัวในการทำธุรกิจของตนเองทุกโครงการ ตอนนั้นเขาต้องการขายคาร์บอนเครดิตที่สามารถนำไปใช้ชดเชยการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ ซึ่งผลกำไรที่ได้ส่วนหนึ่งจะนำมาลงทุนเพิ่มเติม อีกส่วนหนึ่งแบ่งให้แก่ชุมชน เพื่อนำไปสร้างบ่อน้ำและคลินิกรักษาโรค อย่างไรก็ตาม ในระยะแรกๆนั้นลูกค้าที่ต้องการซื้อคาร์บอนเครดิตมีน้อย ทำให้ Wentzel ต้องการพันธมิตรทางการค้าในต่างประเทศ และ South Pole ที่ทำธุรกิจด้านการเงินเพื่อสิ่งแวดล้อมมาตั้งแต่ปี 2006 ก็คือพันธมิตรรายนั้น เนื่องจาก ‘เป็นชื่อแรกที่ขึ้นมาบน Google search’ เขาพูดอย่างไร้อารมณ์
South Pole กับ Wentzel ตกลงใจที่จะร่วมทีมกันในปี 2011 และในปี 2013 พวกเขาก็เริ่มจำหน่ายคาร์บอนเครดิตจากโครงการ Kariba ในตลาดภาคสมัครใจ ทำให้นักธุรกิจอย่าง Wentzel กลายมาเป็นนักอนุรักษ์ป่า และโครงการ Kariba ก็กลายเป็นโครงการตัวโชว์ของ South Pole ระหว่างปี 2011 และ 2021 นั้นเอง South Pole ได้อ้างว่าได้กักเก็บคาร์บอนปริมาณ 36 ล้านตันไว้ในต้นไม้ เป็นปริมาณที่สูงเป็นเก้าเท่าของปริมาณที่เมืองอัมสเตอร์ดัมปล่อยออกมาในแต่ละปี ผลลัพธ์เช่นนี้ทำให้ราคาคาร์บอนเครดิตพุ่งสูงขึ้นอย่างรวดเร็วจาก 1 ยูโรในปี 2011 เป็น 20 ยูโรในปี 2021 จากการวิเคราะห์เอกสารภายในโดย Follow the Money และการยืนยันโดย South Pole บริษัทได้ขายคาร์บอนเครดิตจากโครงการ Kariba ไปถึง 100 ล้านยูโรแก่ลูกค้าเป็นร้อยๆรายนับตั้งแต่เริ่มโครงการ
ผู้บริหารของ South Pole อ้างว่าโครงการประสบความสำเร็จอย่างมาก ชุมชนมีความสุข ลูกค้าพึงพอใจ และบริษัทก็ได้รับผลกำไรตามต้องการ ‘เหตุผลที่ผมลุกขึ้นจากเตียงทุกๆเช้าก็เพื่อดำเนินโครงการที่ทำให้โลกดีขึ้น’ นาย Dannecker ผู้บริหารของ South Pole เขียนรายงานเกี่ยวกับโครงการ Kariba ในปี 2016 จนกระทั่งปี 2022 เมื่อพนักงานตั้งคำถามเกี่ยวกับการนำเอาคาร์บอนเครดิตของบริษัทไปอ้างเพื่อชดเชยกับการที่ไม่ต้องลดการปล่อยก๊าซ